Sưu Tập

Ông chủ biên báo mê sưu tập tem

Ngôi nhà khang trang nằm trên đường Huỳnh Tịnh Của, Sài Gòn là nơi nhà báo nổi tiếng Hàn Tấn Quang trưng bày những bộ sưu tập quý hiếm của ông. Hầu như giới trí thức, văn nghệ sĩ, hay nhà báo trong nước cũng như hải ngoại đều biết ông là người khai sáng và là chủ biên của tạp chí Kiến Thức Ngày Nay – tờ báo do chính ông đầu tư, từng nổi đình nổi đám một thời. Nhưng có thể ít ai biết rằng, trụ sở tờ báo của ông không giống như tất cả trụ sở công ty, báo chí khác mà là một ngôi nhà cổ “từ ngoài vào trong” và càng ít ai biết rằng ông còn là nhà sưu tập tem mà sự say mê có khi lại còn hơn…làm báo. 

Bài: Xuyến Chi
Ảnh: Nguyên Trương

Ở khía cạnh bài viết này, tôi chỉ đề cập đến một Hàn Tấn Quang mê sưu tập tem như một thú chơi tao nhã. Ý thức sưu tập tem được hình thành trong ông thời còn niên thiếu, mà như ông nói bởi vì con tem không chỉ là một miếng giấy nhỏ bé vô tri vô giác mà mỗi con tem như có mỗi số phận, mỗi thân phận, mỗi câu chuyện lịch sử, mỗi cuộc tình, mỗi linh hồn… Qua việc sưu tập tem, người sưu tập sẽ có được “một bộ bách khoa toàn thư” về mọi lĩnh vực như: kinh tế, chính trị, xã hội, đất nước, con người, phong tục tập quán, thiên nhiên, lịch sử, văn hóa, truyền thống, khoa học kỹ thuật... của Việt Nam và các quốc gia trên thế giới.

Hàn Tấn Quang thích tem từ hồi còn đi học vì tuổi học trò có rất nhiều kỷ niệm đẹp gắn liền với những bì thư. Thú sưu tầm bắt đầu từ lá thư gói ghém tình cảm của cô bạn học mà ông nâng niu cất giữ đến thư của cha mẹ và những người bạn học từ phương xa gởi về. Ông dí dỏm: “Bây giờ xem lại, lòng vẫn rưng rưng cảm xúc như năm tháng chưa từng đi qua”. Vậy mà đã hơn 40 năm… Ông đến với việc lưu giữ những con tem này, con số tem mà ông có được lên tới khoảng trên 5 ngàn con tem. Những con tem được ông chia ra thành các album riêng theo từng chủ đề. Có khoảng trên 20 chủ đề như: “Việt Nam, đất nước, con người”, “Di sản thế giới”, “Tem gỗ - đá và mùi hương”, “Tem cạnh cong, 12 con giáp + 1”, “Gia đình chim” - Tem động vật của hàng trăm nước trên thế giới. Bộ tem về Công nương Diana, Tem về Thế chiến thứ II, Tem về Liên Hiệp Quốc, Tem về hoa vv... Được biết trong thượng tuần tháng 12 năm 2013 ông sẽ có cuộc trưng bày tem nhân dịp Tết Giáp Ngọ với chủ đề: 12 CON GIÁP + 1 VÀ TEM CẠNH CONG.

DẤU ẤN VỀ MỘT GIAI ĐOẠN LỊCH SỬ

Khi mới ra đời vào năm 1840, tem chỉ làm nhiệm vụ thanh toán cước phí bưu chính, làm tăng doanh thu bưu chính và tem thời ấy đôi khi được in thẳng trên góc bao thơ. Năm 1893, tem Mỹ đóng dấu trực tiếp các tiểu bang trên những con tem đã in sẵn trên card postale hay phong bì. Thời ấy, giao thông và thông tin còn khó khăn nên khi nhận được một lá thư là một niềm vui lớn, nhất là từ nước ngoài gửi tới. Phong bì có dán tem trở thành một kỷ vật được lưu giữ như báu vật.
Hàn Tấn Quang mở ngăn tủ, lấy ra bộ sưu tập về tem đầu tiên ở Việt Nam, thời Pháp cai trị Đông Dương, Pháp in tem trên danh nghĩa Việt Nam là thuộc địa của họ (dòng tem Indochine), sau đó là tem về Bác Hồ, về Nam Phương hoàng hậu… Lần giở từng con tem, tôi để ý những ngón tay của ông cứ run run lên, ánh mắt xa vắng như đang quay ngược lại về thời kỳ xa xôi của đất nước. Ông trầm ngâm:

“Xem những con tem này, thấy thương đất nước mình quá! Nó tái hiện sinh động nhất, trọn vẹn nhất về một giai đoạn lịch sử đã đi qua. Những con “tem phiếu” ngày xưa thời bao cấp, khoảng năm 1960 ở miền Bắc, được tính bằng một khẩu phần mua nhu yếu phẩm, những con tem có khi là một mệnh giá, một tín phiếu. Những con tem phát hành thời Đông Dương cách đây trên 60 năm, bộ sưu tập tem Việt Nam qua các thời kỳ trong đó có nhiều bộ được xem là quý hiếm, có bộ tem Việt Nam in còn tính bằng thóc, như 0K100 thóc tới đổi 1 con tem. Nó vẫn còn in trên tem, thời kỳ hết sức gian khổ, sau đó đến tính bằng đồng, có tem được in đè thêm 50 đồng bằng mực đen có lẽ để sử dụng cho các bưu kiện lớn. Mỗi con tem là một thông điệp kín đáo về một thời kỳ lịch sử, một giai đoạn lịch sử đã đi qua”.
Ông Hàn Tấn Quang lần những ngón tay dừng lại ở bộ tem Mạc Thị Bưởi và nói: “Hiện giờ đây là một trong những bộ tem đắt nhất ở VN, ví dụ bộ 4 con này tem sống bây giờ khoảng 12-14 triệu”.
Lúc đầu, tem của mình được in trên giấy dó rồi giấy mới – tiến triển theo mỗi thời kỳ, giai đoạn khác nhau, chất liệu in cũng khác nhau.
Ông Hàn Tấn Quang chỉ vào những con tem Pháp in để phục vụ cho 3 nước Đông Dương; sau khi đất nước giải phóng thoát khỏi ách thống trị của Pháp, Nhà nước chưa kịp in tem để sử dụng nên lấy tên “Việt Nam Dân chủ cộng hòa” đè lên tem của Pháp để sử dụng tiếp, nói nôm na là “mình biết tận dụng tất cả những gì mà Pháp rút đi bỏ lại để duy trì hoạt động của xã hội trong thời kỳ đầu ấy mà”, ông dí dỏm.

NHƯ MỘT TUYÊT TÁC NGHÊ THUẬT

Lúc đầu, tem được phát hành chủ yếu là tem phổ thông với số lượng in lớn, hình ảnh và màu sắc trên tem không đẹp. Sau đó, do nhu cầu của bưu chính nên nhiều loại tem khác nhau đã ra đời như tem gửi thư máy bay, tem sự vụ, tem thiếu cước, tem phụ thu, rồi nhiều nước muốn giới thiệu hình ảnh đất nước, con người đến những di sản văn hóa, phong tục tập quán... của mình trên những con tem nên tem ngày càng được thiết kế đẹp hơn, in ấn với kỹ thuật cao hơn và đa dạng hơn. Khi ấy con tem không chỉ đơn giản nằm trên góc bì thư kia như để truyền tải tình cảm riêng tư của con người một cách đơn thuần nữa mà đã trở nên lung linh như một công trình nghệ thuật tinh tế. Vì vậy, sẽ không quá lời nếu nói con tem chính là tấm danh thiếp của mỗi quốc gia.

Hàn Tấn Quang say sưa phân tích những di sản văn hóa trên mỗi con tem của mỗi quốc gia, rồi những “kỳ hoa dị thảo” trên tem hay những gương mặt danh nhân văn hóa, lịch sử trên những con tem nhỏ bé với đủ mọi hình thù (hình thoi, hình tam giác, bình hành, ngũ giác...), đủ mọi chất liệu (vải, gỗ, phủ men, đá, dạ quang, tem ba chiều óng ánh), đủ màu sắc rực rỡ hay tinh xảo đến từng chi tiết.
Nói không ngoa, tôi đã thật sự ấn tượng và ngạc nhiên khi lần đầu tiên trong đời được tận mắt thấy bộ sưu tập về tem mà ông đặt cho cái tên khá ấn tượng và gợi hình “Gỗ - đá và mùi hương”. Bộ tem này được làm trên chất liệu gỗ và đá, có khi được mạ đá quý hay vàng, và có những con tem có mùi hương, đã qua mấy chục năm rồi mà vẫn giữ nguyên được, như mùi thảo mộc, mùi hương lài, mùi lavender, hoa thảo tiên, hoa hồng, mùi gỗ cháy… Khi tôi ngạc nhiên, làm sao qua thời gian lâu như vậy mà vẫn giữ được mùi hương, nếu mình ép hoa vào để lấy hương hay xịt dầu thơm (nước hoa) thì cũng chỉ giữ được mấy ngày… Như biết được sự thắc mắc của tôi, ông giải thích, thời đó kỹ thuật in ấn đã tinh xảo, khi in, người ta đã biết trộn hương liệu vào bột giấy và mực in để giữ được hương qua thời gian.
Mỗi con tem là hình ảnh và sự phối màu rất tinh tế; nó như một tác phẩm nghệ thuật thu nhỏ, có tính chất đồ họa đặc biệt, một tuyệt tác nghệ thuật qua bao năm tháng dường như không bị lỗi mốt.

Ông Hàn Tấn Quang cho biết thêm, thời gian trên 150 năm của một con tem từ con tem phát hành đầu tiên tại Anh Quốc đủ để chúng ta hiểu rõ giá trị của các bộ sưu tập tem chưa hẳn tính bằng tiền, mà ở chỗ đã có những con người thay phiên nhau gìn giữ, bảo tồn tem suốt một thời gian dài, đó chính là ý nghĩa mang giá trị tinh thần bền vững. Rồi ông lấy ví dụ, chẳng hạn như bao thơ mình để như vậy với thời gian năm tháng nét chữ vẫn còn nguyên, giá trị được cho là 100%, đem về ngâm nước gỡ con tem ra giá trị chỉ còn lại 30 %, vì con tem tuy là tem chết nhưng dán vào bao thơ có tên người gởi người nhận, nó mới là linh hồn sống động nhất. Để nhằm minh chứng cho điều ông nói, ông lấy ví dụ ở bên Thụy Điển, có cậu bé, vì cần tiền ăn quà, về lục lọi đống thơ từ của ông bà nội, thấy những bao thơ có tem, đem ra bán, không hiểu sao có người mua với giá rất cao. Riêng người mua bao thơ đó sau này bán gấp ngàn lần số tiền trả cho cậu bé. Sau cái phong bì này đem bán đấu giá rất cao và đã qua tay nhiều nhà sưu tập nổi tiếng.

Khi tôi hỏi, ở Việt Nam ngoài bộ tem Mạc Thị Bưởi có giá trị cao, còn tem nào khác? Ông cho biết, đó là con tem mang hình ảnh một anh bộ đội, tem có màu vàng chanh có tên “TEM BINH SĨ màu lá mạ” có giá lắm và còn những con tem khác…

Để làm được bộ sưu tập chuyên đề về tem, phải mất khoảng thời gian dài. Công phu là vậy, nhưng còn cách lưu giữ bảo tồn chúng cũng không dễ. Những con tem xưa rất dễ bị hư, rách nên phải hết sức thận trọng, tỉ mỉ. Mỗi con tem, bộ tem đi kèm là một bao ni lông chống ẩm, phải thường xuyên bảo quản bằng cách “sấy đèn” tức là mở đèn cho ấm để khỏi ẩm mốc. Nhưng điều ông Hàn Tấn Quang trăn trở nhất hiện nay không phải là không giữ được những con tem qua sự bào mòn của thời gian, mà sắp tới đây, thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, tem có thể bị suy giảm số lượng phát hành và ít người sử dụng hơn, dù hiện nay trên thế giới có khoảng 400 triệu người sưu tập. “Công nghệ lên ngôi, người ta truyền tải thông điệp tình cảm bằng điện thoại, email, chat chít chứ mấy ai còn ngồi chăm chút từng dòng chữ, ép từng cánh hoa và chọn lọc từng tem thư, bao thư để gửi. Có lẽ thế giới phẳng nên tình cảm cũng phẳng theo luôn”. Ông thở dài. Vì vậy mà Hàn Tấn Quang có cách lưu giữ tem hay kỷ niệm theo cách của riêng mình, ví như khi con cháu họ hàng ông đi đến nơi nào đó, ông đều bảo viết thư, dán tem hoặc gửi postale carte về, đó cũng là một cách để ông lưu giữ tem./.

Tem Dị Dạng

Tem cạnh cong

Tem Thái Lan đính hạt thóc

Tem Tình yêu hình trái tim

Tem mạ vàng và dát ngà voi

Thạch thiền

Đừng bao giờ bỏ lỡ cơ hội ngắm một cái gì đẹp
 bởi cái đẹp chính là kỳ công của tạo hoá đấy.

                                      lRalph Waldo Emerson

Có những lúc lòng người tiếc nhớ bâng khuâng một cái gì thoáng còn thoáng mất, có những lúc lặng im để nhìn lại một chốn xưa nào đó. Nơi mọi bắt đầu hình như không một lời giải thích nào thoả đáng, cho mọi sự đến, đi trên cõi đời này.
Trong tất cả các loại hình nghệ thuật thì nghệ thuật biểu cảm bằng khoảng lặng của tạo hoá chính là chân lý dìu dắt con người tìm về với chân, thiện, mỹ. Cầm trên tay một viên đá đã lặng thầm trôi dạt từ đời này sang đời khác, từ dòng nước này sang dòng sông khác, ai mà không ngạc nhiên trước sự kỳ diệu của bàn tay mưa nắng. Đá từ một bận vô ngôn, Nghìn năm biến thể vẫn còn nguyên khai.
Đá đã tạo cho mình một ẩn ngữ, để những tâm hồn đồng điệu có cơ may nhận ra thông điệp “Thạch Thiền” mà suốt cuộc hành trình trôi lăn, đá đã chứng kiến và cất giữ mọi biểu tượng của con người và tạo hoá. Từ xưa đá vẫn cao đầu, Nằm nghe trăng hát trên bầu trời xanh, Trùng phùng duyên ngộ vô thanh, Đá từ vô tận yến oanh vô tình.

xem Catalogue - Thạch Thiền Song Ngữ
THACH THIEN - MEDITATION STONES

Tôi tìm đá và đá cũng tìm tôi, như một duyên kỳ ngộ giữa con người và thiên nhiên. Không biết tự bao giờ trong tôi đã hình thành một ấn tượng đẹp về các tác phẩm “Thạch Thiền”, những hình tượng tạo nên hạt mầm hạnh phúc cho đời sống bằng sự giản dị và tinh tế bởi những hành trạng của mình.
Thạch thiền còn bao chứa ở đó “thạch mỹ” và “thạch thi”. Thạch mỹ hay mỹ cảm của đá. Người Nhật gọi thủy thạch – nghệ thuật Suiseki (水石) - bởi gắn với nước. Nghệ thuật thưởng ngoạn đá cảnh Nhật Bản vốn bắt nguồn từ Trung Quốc: kỳ thạch (奇石) - tức những hòn đá kỳ lạ, có khả năng gợi cảm, gợi tưởng, gợi thần. Ở bán đảo Triều Tiên, nghệ thuật này được gọi là suseok (수석), tức chỉ những viên đá quý, lâu đời, bộc lộ thần khí và vẻ đẹp của thiên nhiên.

Một bữa đi làm về, thấy thợ đổ ở sân một đống đá để làm vườn cảnh theo yêu cầu của tôi. Nhìn đống đá, tôi thầm cười một mình. Tôi cúi xuống nhặt một viên, tôi thấy ẩn hiện mẩu hình hài như khắc như chạm. Tạo hóa đặt bày hay do bàn tay con người? Tôi mang viên đá lại cái vòi nước chùi rửa. Lớp đất bụi bên ngoài trôi theo dòng nước, còn lại màu vàng của đá và trên cái nền vàng ấy nổi lên đường vân đen xám tạo nên hình thù giống như vị thiền sư đang nhập định mà tôi từng thấy ở những ngôi chùa, ở những bức tranh vẽ, ở những tượng tròn được thế nhân tạo tác trên nhiều chất liệu. Hình ảnh tự tại của các vị thiền sư này tôi rất thích, và tôi nhớ chuyện Thái Thú Mễ Nguyên Chương (Trung Quốc) nghe thấy có quái Thạch ở đất Hà Nhu, sai lính khiêng về nhà làm vật yến ngoạn. Nhưng sau khi nhìn đá, kinh sợ, sai mở tiệc, lạy đá nói “Ta được thấy Thạch huynh đã 20 năm nay, bây giờ xin gọi Thạch huynh là anh ruột”.
Và từ đống đá chuẩn bị làm vườn cảnh ấy, tôi tìm được mấy viên đá có những đường vân kỳ lạ mà tạo hóa đã sắp đặt như thế. Từ đó, tôi chú ý đến việc sưu tập những viên đá có hình dạng như vậy. Tôi tìm được thú vui trong việc sưu tầm này, bởi nói “cổ” thì chắc chắn nó “cổ” hơn rất nhiều món đồ cổ khác, nói “hiếm” thì những hình dạng tự nhiên trên viên đá đúng là hiếm, vì chẳng hình dạng nào giống hình dạng nào, nó là “độc bản”; đặc biệt là không cạnh tranh với ai và cũng chẳng biết chia sẻ cùng ai, tôi lại nhớ đến các tiêu chuẩn chọn đá của người xưa SẤU, THẨM, LẬU, THẤU: Sấu: gầy, gầy guộc nhưng phải rắn rỏi. Thẩm: gân sớ, nhăn nheo biểu hiện tính cổ lão. Lậu: lồi lõm, hang hốc biểu hiện sự thâm u. Thấu: có hang lỗ thủng xuyên qua biểu thị sự triệt thông (thông suốt).

Lâu ngày chầy tháng, bộ sưu tập đá kiểu riêng tôi của tôi cũng kha khá, tôi nghĩ đến việc công bố. Chùa Xá Lợi (TPHCM) rất ủng hộ việc này và tôi triển lãm bộ sưu tập đá tại chùa Xá Lợi nhân Đại lễ Phật đản Liên Hiệp Quốc VESAK 2014 (Phật lịch 2558).
Bộ sưu tập này, tôi lấy tên là “Thạch thiền”. Tên gọi “Thạch thiền” cũng là riêng có của tôi. Nhìn bộ sưu tập “Thạch thiền”, Thượng tọa – TS. Thích Đồng Bổn, trụ trì chùa Xá Lợi cho rằng từ bộ sưu tập “Thạch Thiền” này, liên hệ với bài kệ của Sơ Tổ Thiền tông Trung Hoa, ngài Bồ Đề Đạt Ma: Giáo ngoại biệt truyền/ Bất lập văn tự/ Trực chỉ nhân tâm/ Kiến tính thành Phật (Truyền giáo pháp ngoài kinh điển/ Không lập văn tự/ Chỉ thẳng tâm người/ Thấy chân tính thành Phật), lại càng thấy thêm đá vô ngôn nhưng lại ẩn chứa sức sống kỳ diệu của tạo hóa, của nhân sinh… bởi bộ sưu tập thạch thiền không hề có bàn tay con người can thiệp. Thầy viết giới thiệu tập sách “Thạch thiền” của tôi: “Nhân dân ta có tục thờ đá từ rất sớm. Qua Việt điện u linh, ai cũng biết tục thờ đá có từ thời xa xưa. Do vậy, khi nhìn bộ sưu tập Thach Thiền của anh Hàn Tấn Quang, tôi cứ như bị cuốn hút và mặc sức tưởng tượng nghĩ về chư Phật, chư Bồ Tát đã hiển hiện trên từng viên đá riêng có của anh”.
Thượng tọa – TS. Thích Tâm Đức, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam, sau một vòng thưởng lãm, cho hay mới đầu cứ tưởng là những bức thư pháp hoặc những bức tranh về đề tài Phật giáo được vẽ, được in trên đá, không ngờ đó là những viên đá có sẵn trong thiên nhiên; những đường vân trên đá tự nhiên lại hiện lên những hình ảnh rất lạ; có viên đá hiện lên hình Đức Thế Tôn đang đứng trang nghiêm nhìn xuống cõi Ta bà; có lắm viên đá nhiều đường vân hiện lên những vị thiền sư đang nhập định, đang diện bích… “Phải nói, đây là bộ sưu tập lạ, chưa từng có”, Thượng tọa – TS. Thích Tâm Đức khẳng định.
Cũng qua bộ sưu tập “Thạch thiền” này, nhà thơ Phạm Thiên Thư có cái nhìn khác: Buồn…/ buồn/ Tôi hỏi cái tôi/ Cái vừa mới đến/ Cái đã đi rồi/ lạ nhau?,… Lớp người trẻ hơn như nhà thơ Trương Nam Hương thì muốn chạm đến cái thanh tịnh, cái yên lặng của Thiền: Người thiền/ hay đá thiền đây/ Nắng mưa quán tưởng gió mây kiết già/ Đá vừa/ ta lại ngoài ta/ Lặng im cười khóc/ Vỡ òa/ Lặng im.
Chơi mà được như thế là quá vui. Vui hơn nữa là sau đó không lâu, bộ sưu tập “Thạch thiền” của tôi trở thành… Kỷ lục Việt Nam! Nhiều anh em nghe vậy chúc mừng và cho rằng bộ sưu tập “Thạch thiền” của tôi không chỉ là kỷ lục Việt Nam mà có thể là kỷ lục Châu Á, thậm chí là kỷ lục thế giới, bởi “cách chơi” của tôi khá lạ... Nếu khiêm tốn thật chứ không phải khiêm tốn giả vờ, tôi nghĩ… có khi như vậy, bởi không ai “chơi tréo cẳng ngỗng” như tôi, nhưng tôi không quan tâm. Theo như lời bài hát của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn: “Mỗi ngày tôi chọn một niềm vui (…) Và như thế, tôi sống vui từng ngày. Và như thế, tôi biết trong cuộc đời, đã yêu cuộc đời này bằng trái tim tôi”, thì về cơ bản, tôi đã tìm được niềm vui cho mình từ những viên đá có những đường vân kỳ lạ ấy.

 HÀN TẤN QUANG

Cảm xúc khách tham quan Thạch thiền

Tranh Khảm Ốc Gia Đình
Lãnh Tụ Vladimir Ilyich Lenin
Kích thước 32 x 27 cm

Vladimir Ilyich Lenin (tên khai sinh: Vladimir Ilyich Ulyanov; 22 tháng 4 [lịch cũ 10 tháng 4] năm 1870 – 21 tháng 1 năm 1924) là một nhà cách mạng, nhà chính trị và lý luận chính trị người Nga. Ông là một trong những người sáng lập và đứng đầu chính phủ nước Nga Xô Viết giai đoạn 1917–1924, rồi Liên Xô giai đoạn 1922–1924. Dưới sự lãnh đạo của ông, nước Nga đã chuyển hóa thành một nhà nước đơn đảng theo chủ nghĩa Marx-Lenin do Đảng Cộng sản Liên Xô chi phối. Học thuyết Marxist do ông tiếp thu và phát triển được gọi là chủ nghĩa Lenin.
Sinh ra trong một gia đình thượng trung lưu ở Simbirsk, Lenin lĩnh hội chính trị cách mạng xã hội chủ nghĩa sau cái chết của người anh trai vào năm 1887. Bị thôi học tại Đại học Hoàng gia Kazan vì biểu tình chống chính quyền Sa hoàng, ông đã dành những năm tháng tiếp theo học tập và hành nghề trợ lý luật sư. Năm 1893, ông chuyển tới sống ở Sankt-Peterburg và trở thành nhà hoạt động chính trị Marxist cao cấp. Năm 1897, ông bị bắt giữ vì tội danh xúi giục nổi loạn và bị đày tới xứ Siberia biên viễn trong vòng ba năm, nơi ông kết hôn với bà Nadezhda Krupskaya. Sau quãng thời gian đó, ông sang Tây Âu và trở thành nhà lý luận Marxist nổi danh của Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga (RSDRP). Lenin đóng vai trò rất quan trọng đối với sự đứt gãy ý thức hệ nội bộ RSDRP hồi năm 1903, dẫn dắt phái Bolshevik chống lại phái Menshevik của Yuli Martov. Theo sau cuộc cách mạng bất thành năm 1905, ông kêu gọi quần chúng nhân dân biến chuyển Thế chiến thứ nhất thành một cuộc cách mạng vô sản toàn châu Âu, lật đổ chủ nghĩa tư bản và kiến dựng chủ nghĩa xã hội. Sau Cách mạng Tháng Hai năm 1917 và sự thành lập của Chính phủ Lâm thời Nga, Lenin trở về quê hương để trực tiếp lãnh đạo Cách mạng Tháng Mười của phái Bolshevik đi tới thắng lợi.
Chính phủ Bolshevik của Lenin ban đầu san sẻ quyền lực với phái Xã hội chủ nghĩa – cách mạng cánh tả, các xô viết được tiến cử và một Quốc hội Lập hiến đa đảng; song tới năm 1918 thì Đảng Cộng sản đã tập trung hóa đáng kể quyền lực. Chính quyền của Lenin tái phân phối đất đai cho nông dân, quốc hữu hóa ngân hàng và các ngành công nghiệp lớn, rút khỏi Thế chiến thứ nhất sau khi nhượng bộ lãnh thổ cho Liên minh Trung tâm và lan tỏa tinh thần cách mạng vô sản toàn lục địa thông qua Quốc tế Cộng sản. Các thế lực chống đối chính quyền bị Ủy ban Cheka trấn áp trong cuộc Khủng bố Đỏ; theo đó hàng chục ngàn tù phạm đã bị bắt tới các khu trại cải tạo lao động hoặc chịu án tử hình. Hồng quân dưới thời Lenin đã đánh dẹp các đội quân chống Bolshevik hữu khuynh lẫn tả khuynh trong Nội chiến Nga (1917–1922) nhưng thất bại trong cuộc tiến công cách mạng vào Ba Lan (1919–1921). Nhằm khắc phục di hại từ chiến tranh, nạn đói và các cuộc biến loạn, Lenin kích thích tăng trưởng kinh tế quốc dân thông qua Chính sách Kinh tế Mới vào năm 1921. Sau năm 1917, nhiều quốc gia dân tộc phi-Nga đã tuyên bố độc lập theo ý chí của Lenin, song năm nước trong số đó về sau đã tái hợp với Nga thành Liên Xô vào năm 1922. Lenin qua đời ở Gorki vào năm 1924 sau khi trải qua ba cơn đột quỵ liên tiếp lúc gần cuối đời; vai trò lãnh đạo Đảng và nhà nước Xô viết được kế thừa bởi I. V. Stalin.
Được xem là một trong những nhân vật lịch sử quan trọng và cực kỳ có sức ảnh hưởng, Lenin là đối tượng của sự sùng bái cá nhân tại Liên bang Xô viết sau khi ông qua đời cho đến khi quốc gia này giải thể vào năm 1991. Ông đã trở thành hình tượng tiêu biểu gắn liền với chủ nghĩa Marx-Lenin, một hệ tư tưởng có ảnh hưởng sâu rộng đến các phong trào cộng sản trên khắp thế giới. 

Bức Tranh của Họa Sĩ Rừng
Nền bức tranh là những tờ bìa báo kiến thức ngày nay

Chân dung Hàn Tân Quang tranh của Họa Sĩ Vũ Gia